Kritik Yol Yöntemi Nedir? Ne Fayda Sağlar? Kritik Yol Analizi Nasıl Yapılır?
Gürkan GEÇİCİ
İnşaat Mühendisi
124
Proje süreci proje maliyetlerinde rol alan en önemli parametrelerin başında gelir. Proje sürecinin omurgası ise o süreçte olması gereken ana aktiviteler zinciridir. Buna projenin en uzun yolu da denilebilinir. Bütün süreci etkilediğinden yaygın olarak kritik yol metodu (CPM) olarak ifade edilir. Kritik yolun yönetimi aynı zamanda projenin zaman yönetimi anlamına da gelir.
Kritik yol, bir proje planındaki, projenin bitiş tarihinde tamamlanması için zamanında tamamlanması gereken en uzun aktivite dizisidir. Kritik yoldaki bir aktivite, önceki aktivitesi tamamlanana kadar başlatılamaz; bir gün ertelenirse, ertelenmiş aktiviteyi izleyen etkinlik bir gün önce tamamlanmadığı sürece tüm proje bir gün ertelenir.
Kritik yol, herhangi bir projenin yönetilmesinde çok yararlıdır. Kritik yoldaki aktivitelerden herhangi biri değişirse, projenin bitiş tarihi etkilenecektir.
Projeyi tamamlamak için tüm aktivitelerin tamamlanması gerekmektedir. Her aktivitenin ne kadar süreceğini tespit ettiğimzde, bu bilgileri projenin süresini anlamak için kullanabiliriz. Akvitelerin bir ağ çizelgesinin tamamlanmış olması gerekir. Kritik yolu tespit edebilmek için aşağıdaki birkaç parametreyi kullanmak durumundayız.
Bunlar;
| Duration | : | Aktivitenin gerçekleştirileceği tahmini süre. |
| Early Start | : | Bir aktivitenin başlayabileceği en erken tarih. |
| Early Finish | : | Bir aktivitenin bitirilebileceği en erken tarih. |
| Late Start | : | Bir aktivitenin, proje süresini etkilemeden başlayabileceği en son tarih. |
| Late Finish | : | Bir aktivitenin, proje süresini etkilemeden bitirilebileceği en son tarih. |
| Total Float | : | Bir aktivitenin proje süresini etkilemeden ertelenebileceği süre. Toplam bolluk olarak da ifade edilir. |
| Free Float | : | Bir aktivitenin kendisinden sonraki aktiviteyi etkilemeden, geciktirilebileceği süre. Serbest boşluk olarak da ifade edilir. |
Aktivitelerin Kritiklik Koşulları;
- Bir İşlemin kritik olabilmesi için en erken ve en geç tamamlanma zamanları veya en erken başlangıç ve en geç başlangıç tarihleri eşit olmalıdır.
- Mutlaka her ağ çizelgesinin en az bir kritik yolu vardır.
- Küçük bir ihtimal olsa da, kritik yol birden fazla olabilir.
- Projenin bitiş tarihine göre en yakın olan aktivite grubu kritik işlemlerdir. Bu iş grubunun bitişi, proje bitişi olarak baz alındığında, otomatik olarak bu aktivitelerin toplam bolluğu sıfır olmuş olur. Yani bu şekilde düşünüldüğünde, kritik yolun uzunluğu bize proje süresini verir.
Projenin ne kadar süreceğini çözmek için, Forward Pass olarak bilinen ileri geçiş işlemini gerçekleştirmemiz gerekir. İlk aktivitenin Early Start'ı sıfırdır ve Early Finish değeri, Early Start değerine, Duration eklenerek hesaplanır.
Bu işlem daha sonra müteakip aktivitelerle gerçekleştirilir. Bir aktivitenin iki veya daha fazla öncül aktivitesi varsa, aktarılması gereken en son tarihtir.
Benzer şekilde, Bir aktivitenin bitiş tarihini etkilemeden başlayabileceği en son tarihleri belirlemek için bir Back Pass (geri geçiş) gerçekleştirilir. Ağdaki son aktivitenin erken bitişi geç bitişe aktarılır. Daha sonra geç bir başlangıç elde etmek için süre geç bitişten çıkarılır. Bir faaliyetin iki veya daha fazla ardıl aktivitesi varsa, aktarılması gereken en erken tarihtir. Bu işlem, tüm geç başlangıç ve bitiş tarihleri belirlenene kadar ağ genelinde tekrarlanır.
Daha sonra, Late Finish - Early Finish veya Late Start - Early Start işlemlerinden Total Float (Toplam Bolluk) değerleri tespit edilir.
Artık her aktivite için erken ve geç başlangıca sahip olduğumuzu ve toplam bollukları hesapladığımıza göre, ağ üzerinden kritik yolu çözebiliriz. Kritik yol, toplam floatın sıfır olduğu ağdaki aktivite serisi olduğunu biliyoruz. Toplam boluğu sıfır olan aktiviteleri takip ederek, kritik yol dizimizi ortaya çıkartmış oluruz.
Yukarıda bahsedilenleri ufak bir projede uygulayacak olursak;
| AKTİVİTE | SÜRE | ÖNCÜL | Soldaki verilere göre, ağ diyagramımızı oluşturalım.  |
| A | 10 | - | |
| B | 15 | A | |
| C | 10 | A | |
| D | 12 | A | |
| E | 5 | B | |
| F | 6 | B, C | |
| G | 10 | C, D | |
| H | 5 | D | |
| I | 4 | E, F, G | |
| J | 15 | H | |
| K | 8 | I, J |
Ağ diyagramını hazırladıktan sonra, erken başlagıç/bitiş ve geç başlangıç bitiş sürelerini belirlememiz gerekiyor,
Ağ diyagramını oluşturduktan sonra, ES, EF, LS ve LF değerlerini hesapladıktan sonra, artık total float ve free float değerlerini hesaplayabiliriz,
| Aktivite | Total Float (LS-ES veya LF-EF) | Free Float (Ardıl Aktivitenin ES'i - EF) | Yorumlar | ||
| A | 0-0 veya 10-10 | 0 | 10-10 | 0 | Ardıl aktivitelerin hepsi en erken 10.gün başlayabiliyor. A geciktiği takdirde B, C, D aktivitelerini geciktirecektir. |
| B | 17-10 veya 32-25 | 7 | 10-10 | 0 | Ardıl aktiviteleri olan E ve F en erken 25.gün başlayabiliyor. B geciktiği takdirde E ve F aktivitelerini geciktirecektir. |
| C | 18-10 veya 28-20 | 8 | 22-20 | 2 | Ardıl aktiviteleri olan F, 25.gün G ise 22. gün başlayabiliyor. Dolayısıyla C aktivitesi 2 gün geciktirilebilir anlamına gelir. |
| D | 10-10 veya 22-22 | 0 | 22-22 | 0 | Ardıl aktiviteleri olan G ve H en erken 22. gün başlayabiliyor. D geciktiği takdirde G ve H aktivitelerini geciktirecektir. |
| E | 33-25 veya 38-30 | 8 | 32-30 | 2 | Ardıl aktivitesi olan I, en erken 32. gün başlayabiliyor. Dolayısıyla E aktivitesi 2 gün geciktirilebilir anlamına gelir. |
| F | 32-25 veya 38-31 | 7 | 32-31 | 1 | Ardıl aktiviteleri olan I, en erken 32. gün başlayabiliyor. Dolayısıyla F aktivitesi 1 gün geciktirilebilir anlamına gelir. |
| G | 28-22 veya 38-32 | 6 | 32-32 | 0 | Ardıl aktivitesi I en erken 32. gün başlayabiliyor. G geciktiği takdirde I aktivitesini geciktirecektir. |
| H | 22-22 veya 27-27 | 0 | 27-27 | 0 | Ardıl aktivitesi J en erken 27. gün başlayabiliyor. H geciktiği takdirde J aktivitesini geciktirecektir. |
| I | 38-32 veya 42-36 | 6 | 42-36 | 6 | Ardıl aktivitesi olan K, en erken 42. gün başlayabiliyor. Dolayısıyla I aktivitesi 6 gün geciktirilebilir anlamına gelir. |
| J | 27-27 veya 42-42 | 0 | 42-42 | 0 | Ardıl aktivitesi olan K, en erken 42. gün başlayabiliyor. J geciktiği takdirde K aktivitesini geciktirecektir. |
| K | 42-42 veya 50-50 | 0 | 0 | 0 | Ardılı yani Successor'u olmayan aktivitenin Free Float değeri, Total Float değerine eşit olur. |
Tabloda görüldüğü üzere bir aktivitenin Total Float değeri sıfır ise Free Float değer her zaman sıfırdır ve kritik hat üzerindedir. Fakat bunun tersi her zaman geçerli olmayabilir.
Çünkü bir aktivite proje bitiş tarihini öteliyorsa, zaten kendisinden sonraki aktivitesini de geciktiriyor demektir. Fakat tersini düşündüğümüzde, bir aktivite kendisinden sonraki aktiviteyi geciktiriyorsa, bu aktivite kritik yolda oladabilir, olmayadabilir bununla ilgili kesin bir ifade kullanılamaz.
Tabloya tekrar bakacak olursak, A - D - H - J - K hattı bu proje için kritik hattır, diyebiliriz,
Excel üzerinde yaptığımız çalışmayı Primavera P6 üzerinde yaparsak, aşağıdaki gibi aynı sonuçların çıktığını görmekteyiz.
Benzer bir örneğin video olarak anlatımını dinlemek isterseniz "Eğitim Videoları" kısmından izleyebilirsiniz.
Gürkan GEÇİCİ
İnşaat Mühendisi
124
21322 kez okundu 29.01.20 tarihinde yayınlandı
Bilgilendirme! Cevap ve yorum yazabilmeniz için sitemizde üye kaydınızın olması gerekmektedir.